Dweilen met de kraan open?

De cijfers van het Capaciteitsorgaan liegen er niet om. We horen de laatste tijd veel over de hoeveelheid nieuwe collega’s die we nodig hebben om in 2024 aan de vraag te kunnen voldoen. Maar er zijn cijfers die nog schrikbarender zijn waar we niets over horen. Onze redactie dook deze week in het ‘Capaciteitsplan 2018-2021’ en kwam tot een zorgelijk inzicht.

Het Capaciteitsorgaan is in 1999 opgericht met als doelstelling: ‘Het op grond van de te verwachten zorgbehoefte opstellen van ramingen met betrekking tot de toekomstige benodigde capaciteit aan professionals in de zorg en tevens advisering en informatievoorziening voor de zorgsector en overheid met betrekking tot de behoefte aan en de capaciteit van de hiermee gepaard gaande instroom in opleidingen en vervolgopleidingen.’ Kortom, ‘hoeveel personeel is er in de toekomst nodig om aan de verwachte vraag te kunnen voldoen?’

Deze ramingen hebben bijvoorbeeld uitgewezen dat er ieder jaar 1068 operatieassistenten opgeleid moeten worden om in 2024 aan de vraag te kunnen voldoen. Dat getal is begin dit jaar uitgebreid gecommuniceerd door de beroepsvereniging en diende tevens als munitie om de petitie “Erkenning beroep” kracht bij te zetten. Er speelt echter nog een groter probleem dat in onze ogen eerst opgelost dient te worden, voordat we de instroom kunnen vergroten.

Het Capaciteitsorgaan berekent niet alleen de gewenste behoefte aan zorgpersoneel, maar ook het rendement van een zorgopleiding, het zogenoemde interne rendement. Het interne rendement van een opleiding is de verhouding tussen het aantal studenten dat de opleiding afrondt met een diploma en het aantal dat met de opleiding is gestart. Met andere woorden ‘hoeveel studenten maken de opleiding af?’ Voor de operatieassistenten is het interne rendement 61%! Van alle FZO* zorgopleidingen verreweg het laagst. Anesthesiemedewerkers volgen op de voet met 65%. Wat is hier aan de hand? ‘Een zeer groot deel (een derde) van onze studenten maakt de opleiding niet af!’ Daar kan geen petitie tegenop. Dat is letterlijk dweilen met de kraan open.

Het is te hopen dat de politiek niet al te diep in het rapport van het Capaciteitsorgaan duikt, want anders kunnen we de reactie van Den Haag op de petitie nu al beter zelf uittypen. Hadden we er niet veel beter aan gedaan - en daar pleitte ik eerder al voor - om eerst eens kritisch naar ons eigen functioneren te kijken? Waarom slagen er zo weinig voor de opleiding, waarom stromen er zoveel collega’s uit, waarom is het ziekteverzuim zo hoog en ga zo maar door. Het vergelijk: ‘Stuur geen graan naar Afrika, maar zorg ervoor dat men zelf leert verbouwen’, ligt me nader op de lippen. Een zak geld uit Den Haag gaat ons niet redden! Veel harder nodig is een gezamenlijke visie op: opleiden, personeelsbehoud en leeftijdsbewust personeelsbeleid.

En tegelijkertijd vraag ik mezelf af: ‘Heeft het werken op de OK ons gebracht wat we ervan verwachtten?’ Of zijn we in de spreekwoordelijke fuik gezwommen en kunnen we geen kant meer op met onze supergespecialiseerde beroepsopleiding? Het salaris was best prima in het begin, geen of relatief weinig nachtdiensten, geen mensen wassen, spannende operaties uitvoeren en intensief samenwerken met medisch specialisten die je bij de voornaam mag noemen. Klinkt goed toch als je voor de keuze staat? Maar is het allemaal (nog) wel zo leuk? Schrikt de 39% studenten die uitvallen van de cultuur op de OK, hoe er met studenten wordt omgegaan (https://www.nursing.nl/blog/blog-hugo-doeslief-tegen-leerlingen), het toekomstperspectief, de ontwikkelmogelijkheden, de zwaarte van het vak, etc.

Is het een taboe om te erkennen dat je het werk op de OK in de loop van de jaren eigenlijk niet meer zo leuk bent gaan vinden, maar dat je door alle (vaak financiële) verplichtingen geen kant meer op kunt? En stralen we dat onbewust uit naar onze studenten? Het antwoord zal voor iedereen anders zijn. Ik ben oprecht benieuwd naar de arbeidssatisfactie van OK personeel op dit moment en de reden waarom 39% van de studenten de eindstreep niet haalt. Het is een aanname dat deze 2 zaken met elkaar te maken hebben, maar ook daar komen we graag achter.

Voor de gelegenheid hebben we een enquête opgesteld waarin je anoniem je reactie kunt geven over hoe jij op dit moment in je vak staat.

Klik hier om direct naar de enquête te gaan.


Bron
Capaciteitsplan 2018-2024


* ^{De aanduiding FZO is niet meer van toepassing, omdat de bekostiging van de opleidingen niet langer vanuit het Fonds Ziekenhuis Opleidingen gebeurt maar vanuit een beschikbaarheidbijdrage. De term FZO-beroepen is inmiddels echter dusdanig ingeburgerd dat deze term in dit rapport gebruikt wordt.}