Wat kan ik veranderen?

Crew Resource Managment, een inmiddels gevestigde naam op de OK. Bij deze veiligheidstraining voor multidisciplinaire teams worden er duidelijke afspraken gemaakt over de manier van communiceren en samenwerken. Het doel van CRM op de operatiekamer is om optimale samenwerking, communicatie en besluitvorming tussen het operatieteam te bevorderen. Hierdoor kunnen risico’s worden verminderd, fouten worden voorkomen en veiligheid van de patiënt worden verbeterd. Maar misschien nog wel veel belangrijker, het geeft álle teamleden de mogelijkheid om nog beter te participeren in het team en kan ervoor zorgen dat ze zich gewaardeerd voelen, autonomie hebben en doelen kunnen nastreven die aansluiten bij hun interesses en waarden. Het geeft werkplezier!

Na de vele positieve reacties op mijn laatste blog “Waarom raakt me dit zo?” ben ik in contact gekomen met Patrix Lanen.

Patrix Lanen werkt als cardiovasculair perfusionist en heeft een grote interesse voor de psychologie die zich afspeelt op de OK. Beide delen we dus onze passie voor de psychologie op de OK en de interesse in hoeverre het gedrag van medewerkers van invloed is op het ervaren werkgeluk.

Het verhaal van Patrix is voor velen waarschijnlijk herkenbaar:

Even naar het UMC

Woensdagochtend 06.00 uur. Helm staat klaar, motorpak aangetrokken. Nog even Waze checken…file, op de motor kan ik daar wel tussendoor. Onderweg gaat het ook nog regenen maar niet getreurd het is een klein buitje. Al rijdend op de motor ga ik toch nadenken over mijn ‘nieuwe werkplek’. Het is een groot UMC met andere collega’s, andere gebruiken, andere logistiek en misschien wel andere materialen.

Vandaag voor de eerste keer alleen, al wel ingewerkt en de techniek kan ik dromen, de procedure heb ik al honderden keren uitgevoerd, maar er hangt toch een bepaalde spanning; weet ik alles nog te vinden en wat als het apparaat niet doet wat ik gewend ben? In mijn eigen ziekenhuis bel ik eventueel een collega, lossen we het samen wel op. Op mijn nieuwe werkplek kent niemand deze machine en zal ik het zelf moeten doen. En dan de gebruiken en cultuur op die andere OK, pas ik daar wel tussen en luisteren ze wel als ik tegen een probleem aanloop. Zijn ‘ze’ daar bekend met crew resource management? Daar kan ik natuurlijk wel op terugvallen, het is als het ware een uitbreiding op de normen en waarde die ik van thuis heb meegekregen. Duidelijk communiceren dan lukt het wel, en anders maak ik gebruik van een “10 voor 10” of een “speak up”.

Afgelopen jaren veel bezig geweest met hoe ik moet communiceren in acute en stressvolle situaties en allerlei technieken uitgeprobeerd in de praktijk. Ondertussen loop ik 35 jaar mee in de gezondheidszorg en haal ik uit veel dingen mijn werkplezier. Door vallen en opstaan ook geleerd dat werkgeluk niet alleen afhankelijk is van hoe je zelf je dag indeelt maar ook hoe de interactie is van de ander naar mij toe. Het is en blijft toch teamwork als je met een patiënt bezig bent.

Aangekomen in het UMC start de dag met een briefing. En ja, het werkt echt. Door de behandelend specialist wordt heel de dag doorgesproken en iedereen noemt zijn naam en functie. Ook ik geef een korte introductie en vertel wat ik kom doen en wat men van mij kan verwachten. De ‘snijder’ zegt: “laat het ons weten als je iets nodig hebt of ergens tegenaan loopt”. Het ijs is gebroken en met veel werkplezier hebben we met zijn allen de patiënt kunnen behandelen.


Katrien: ‘Ik heb in de praktijk goed ervaren hoe belangrijk de toepassing van CRM is. Van een kleine orthopedische kliniek met drie OK’s ging ik werken in een UMC met drie verdiepingen. Ik kende niemand op de OK. Door het toepassen van een briefing, debriefing en het schrijven van de namen op een whiteboard merkte ik dat er een betere communicatie in het team ontstond. Het aanspreken van elkaar bij naam geeft al snel een teamgevoel en geeft in acute situaties de mogelijkheid duidelijker boodschappen te adresseren aan collega’s.’

Briefing

Een briefing en debriefing maakt een onmisbaar onderdeel uit van veilig werken op de OK. Briefings en debriefings zorgen ervoor dat teams risico’s tijdig herkennen en de gevolgen ervan voorkomen of afzwakken door goed samen te werken. Een goede briefing zorgt er bovendien voor dat vooraf duidelijk is wat er van de verschillende teamleden wordt verwacht.

Het werken met een briefing maakt het proces inzichtelijk, de verwachtingen worden uitgesproken. De dag wordt met het team doorgesproken en iedereen weet wat er van hem/haar verwacht gaat worden. Ook de logistiek komt aan bod; zijn alle materialen aanwezig en op het juiste moment beschikbaar? In de briefing kunnen ook leerdoelen van teamleden besproken worden.

Katrien: ‘Wat ook een belangrijk vraag is, is of je “fit to perform” bent. Als team kun je inschatten of er mogelijk een collega is die op dat moment niet zo lekker in het vel zit waardoor deze collega wellicht iets meer ondersteuning nodig heeft. De briefing is een start om je veilig te voelen in het team van die dag.’

Debriefing

‘De debriefing aan het einde van de dag is een moment om heel even stil te staan bij de werkdag. Ieder lid van het team heeft hierin inbreng. Je bespreekt hier of de in de briefing afgesproken doelen behaald zijn. Ook is het de bedoeling om te kijken of er zaken voor verbetering vatbaar zijn en heb je de mogelijkheid om zo nodig onverwachte processen/calamiteiten te kunnen nabespreken om deze in de toekomst te voorkomen of aan te passen. Bespreek niet alleen de negatieve punten maar zeker ook de positieve! Door het bespreken van de positieve zaken creëer je ook werkgeluk voor de collega’s en jezelf. Dit leidt weer tot betere prestaties, hogere productiviteit en een positieve werksfeer.’

Gedrag en communicatie

‘Gedrag en communicatie spelen dus een cruciale rol bij het vergroten van werkgeluk. Positief gedrag, zoals respect, empathie, samenwerking en waardering, draagt bij aan een positieve werksfeer en creëert een gevoel van verbondenheid en tevredenheid bij werknemers.

Wat hierin ook heel belangrijk is, is effectief luisteren. Het vermogen om naar collega's te luisteren en hun standpunten te begrijpen, bevordert een gevoel van erkenning en waardering. Dit kan leiden tot een hogere mate van betrokkenheid en tevredenheid bij werknemers. De briefing en debriefing zijn hier het uitgelezen moment voor!

Kortom, positief gedrag en effectieve communicatie bevorderen een positieve werkomgeving, versterken relaties en verminderen stress, wat allemaal bijdraagt aan een gelukkigere werkervaring voor medewerkers.'

Weerstand

'Helaas verloopt de briefing en debriefing nog niet in alle operatiekamers als vanzelfsprekend en soepel. Het doornemen van het operatieprogramma en de bijzonderheden daarbij wil nog wel, maar wanneer het op het gedrag en onderlinge communicatie aankomt wil het nog wel eens moeizaam zijn. Wij bespeuren in de praktijk toch enige weerstand bij collega’s en medisch specialisten. Uitspraken die ik al tegengekomen ben zijn: ‘Dat is voor watjes, hebben we nog nooit gedaan, hier is geen wetenschappelijke evidence voor, wat maakt het mij uit dat die ander niet goed in haar vel zit, als het werk maar goed gedaan wordt.’

Het verminderen van deze weerstand is dus nog wel een belangrijke taak. Ik ben benieuwd hoe de briefing en debriefing op jullie afdeling verloopt!