De dubbelcheck bij toediening van medicatie, wie doet het echt volgens de richtlijn?
Met het verschijnen van het toetsingsinstrument High Risk Medicatie, al weer 2 jaar geleden, benadrukt de IGZ (de inspectie) het belang van de dubbelcheck bij het bereiden en toedienen van medicatie. De richtlijnen voor de dubbelcheck bij bereiding en toediening van medicatie zijn niet nieuw. In 2013 is de inspectie gestart met een toezichtproject gericht op het bewerkstelligen dat de ziekenhuizen in Nederland voldoen aan de vigerende veldnormen en geldende wetgeving rondom het bereiden en toedienen van High Risk medicatie. De VMS heeft vervolgens de 'praktijkgids High Risk Medicatie klaarmaken en toedienen van parenteralia opgesteld. Voor iedereen werkzaam binnen de anesthesie is dit - als het goed is - een bekende richtlijn.
Al in 2009 concludeerde het CMR (Centrale Medicatiefouten Registratie) dat de meeste medicatiefouten worden gemeld bij parenterale geneesmiddelen. Fouten worden gemaakt in zowel het proces van het voor toediening gereed maken (VTGM) van de medicatie (6%) als tijdens het toedienproces (46%) (CMR, 2009). Veel voorkomende fouten zijn: het verkeerde geneesmiddel gereedmaken, een verkeerde dosis gereedmaken, te vroeg of te laat toedienen of het niet toedienen van medicatie. (bron: vmszorg.nl) Dit zijn cijfers die er niet om liegen. De vraag is alleen: "Krijgen we dit percentage omlaag met de maatregelen beschreven in het toetsingsinstrument?" Zijn deze richtlijnen werkbaar op de OK? Hoe groot is het verschil tussen de theorie en praktijk?
De richtlijn
De richtlijn zegt dat je op de volgende punten moet checken bij het klaarmaken van High Risk medicatie:
- Juiste medicatieopdracht (juiste geneesmiddel, juiste patiënt en juiste dosering)
- Juiste toedieningsweg
- Juiste pompstand/toediensnelheid
- Toedienetiket volledig (inclusief dubbelparaaf klaarmaken en houdbaarheid)
- Identificeren patiënt
- Juiste tijdstip van toediening
En bij het toedienen:- Juiste medicatieopdracht (inclusief patiënt)
- Juiste toedieningsweg
- Juiste pompstand toediensnelheid
- Toedienetiket volledig (inclusief dubbelparaaf klaarmaken
- Identificeren patiënt
- Juiste tijdstip
- Juiste geneesmiddel
- Juiste dosering
- Houdbaarheid
Richtlijn geschikt voor de OK?
Bovenstaande richtlijnen zijn in mijn ogen toegespitst op de verpleegafdeling, er zou een andere versie voor de OK moeten komen, want een richtlijn die niet matcht met de praktijk is gedoemd niet opgevolgd te worden. Daarmee wil ik niet zeggen dat de richtlijn naar de praktijk geschreven moet worden, maar juist die items checkt die het meeste gevaar voor de patiënt oplevert en die statistisch gezien het frequentst fout gaan.
Vergelijk met de luchtvaart
Ook in de luchtvaart heeft zich de afgelopen jaren een enorme reductie van het aantal checklists voorgedaan. Deze checklists zijn er voor standaardprocedures en dienen alleen ter verificatie van een paar (de meest essentiële) stappen. In luchtvaart-termen: op de checklist staan de stappen die, indien vergeten, direct tot een crash kunnen leiden. Hier kunnen we in de zorg veel van leren. Werken in kritische sectoren zoals zorg en luchtvaart is noodzakelijkerwijs ver gestandaardiseerd. Deze standaardisatie heeft veel voordelen, zowel voor de kwaliteit van het eindproduct als ook voor het teamwork. Het structureel, stap voor stap afwerken van een werkwijze heet een procedure. De luchtvaart maakt onderscheid tussen standaardprocedures en non-standaard procedures. Van goed getrainde professionals mag verwacht worden dat ze standaardprocedures stap voor stap kennen! Deze hoeven dus niet stap voor stap uitgeschreven en bij de hand te worden gehouden. (bron: hufa.nl)
Wie houdt zich aan de richtlijn?
Terug naar de titel van dit blog, wie houdt zich echt volledig aan de richtlijn? Het streven zal er bij velen zijn, maar de uitwerking is vaak anders. Dit is in mijn ogen geen bewuste burgerlijke ongehoorzaamheid, maar een roep om een vereenvoudigde richtlijn die, naar analogie met de luchtvaart, alleen de meest essentiële stappen checkt en als standaardprocedure (zie vorige alinea) gezien wordt. Alleen dan krijgen we de neuzen dezelfde kant op en wordt de dubbelcheck vanzelf een standaard gegeven.
Gebruik jij de OK Visie app al?
Ja? Daar zijn we blij mee! Nog niet?
Download hem hier voor
Android en
iOS