Hoe groot is de dreiging van personeelstekorten op de OK echt?
Zaterdag kwam de NOS met het nieuws naar buiten dat er een alarmend tekort aan gespecialiseerde verpleegkundigen dreigt te ontstaan als er niet snel meer wordt opgeleid. Citaat: 'Dat staat in een rapport van het Capaciteitsorgaan in handen van de NOS. Het Capaciteitsorgaan, dat adviseert aan het ministerie van Volksgezondheid, is het bureau dat berekent hoeveel medisch personeel er in de toekomst nodig is. De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen reageert geschrokken en wil dat er snel maatregelen worden genomen.'
Op Linkedin en andere sociale media ging het vervolgens "los" over dit onderwerp, blijkbaar leeft dit onderwerp in onze beroepsgroep. Niet zo gek ook, we kampen al jaren met dreigende of zelfs acute personeelsproblemen. Maar heeft dit ook tot grote problemen geleid op de OK? Of spelen er andere krachten, waardoor er wellicht sprake is van een relatief personeelstekort?
Zaterdag kwam de NOS met het nieuws naar buiten dat er een alarmend tekort aan gespecialiseerde verpleegkundigen dreigt te ontstaan als er niet snel meer wordt opgeleid. Citaat: 'Dat staat in een rapport van het Capaciteitsorgaan in handen van de NOS. Het Capaciteitsorgaan, dat adviseert aan het ministerie van Volksgezondheid, is het bureau dat berekent hoeveel medisch personeel er in de toekomst nodig is. De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen reageert geschrokken en wil dat er snel maatregelen worden genomen.'
Op Linkedin en andere sociale media ging het vervolgens "los" over dit onderwerp, blijkbaar leeft dit onderwerp in onze beroepsgroep. Niet zo gek ook, we kampen al jaren met dreigende of zelfs acute personeelsproblemen. Maar heeft dit ook tot grote problemen geleid op de OK? Of spelen er andere krachten, waardoor er wellicht sprake is van een relatief personeelstekort?
De meningen over dit onderwerp zijn op social media erg verdeeld. Ik zal er een paar met u delen:
- Er zijn zat 'ex' anesthesie en operatieassistenten die weer in het vak willen instromen maar de ziekenhuizen willen niet voor hun bijscholing betalen.
- Apart dat de ziekenhuizen nu moord en brand schreeuwen over een dreigend tekort aan gespecialiseerde verpleegkundigen, terwijl dezelfde ziekenhuizen willens en wetens niet hebben geïnvesteerd in de toekomst.
- Al sinds 30 jaar zijn er langdurige tekorten aan met name anesthesie verpleegkundigen en in iets mindere mate aan IC en Ok verpleegkundige cq medewerkers. Een logisch gevolg van het al jaren bestaande ad hoc beleid rond het opleiden. Prima want alleen daardoor is ons inkomen gestegen naar een niveau waarin elke relatie met opleidingsniveau en verantwoordelijkheden zoek is. ZZP tarieven op inkomensniveau van de gemiddelde kinderarts..... Niet slecht voor een mbo opleiding. ( sorry collega's onze opleiding heeft geen HBO status en eerlijkheidshalve ook het niveau niet) Daarbij hebben deze tekorten zelden tot echte problemen in de zorg geleid. Dat komt omdat de pool zzp/ detachering niet wordt meegeteld in de cijfers. Er wordt gekeken naar openstaande vacatures. Het is dus een relatief tekort, oplosbaar met de inzet van dure krachten. Per saldo is deze " krapte" erg goed voor de beroepsgroep. Zowel in bejegening door werkgevers als voor het salaris en de arbeidsvoorwaarden , zonder dat de patiëntenzorg echt in gevaar komt! Op naar schaaltje 60, krapte toeslag en bonussen!
- Probleem wordt nu dat er veel meer leerlingen opgeleid gaan/moeten worden door de ziekenhuizen dan dat er "eigenlijk" geschikte kandidaten zijn....en dat geeft op termijn kwaliteitvermindering. Denk ik.....
- Ziekenhuizen leiden wel op maar uitstroom vindt plaats richting de ZBC's . ZBC's laten meebetalen aan onze hoogopgeleide professionals.
- Het wordt tijd dat ziekenhuizen investeren in een lange termijn relatie met medewerkers. Dit betekent marktconforme salariëring en gesprekken met gespecialiseerd personeel op het gebied van persoonlijke ontwikkeling en carrière mogelijkheden. Ik ben van mening dat hier verbetering in mogelijk is. Dit zal ervoor zorgen dat er op termijn meer mensen behouden blijven. De huidige opleiding voor operatieassistenten en anesthesiemedewerkers is snel en efficiënt. Helaas besluiten sommige ziekenhuizen toch keer op keer "even tijdelijk" te stoppen met opleiden omdat er bezuinigd moet worden, ondanks de brandbrieven die de NVZ verstuurt om wél op te leiden. De huidige tekorten zijn een gevolg van het niet luisteren naar deze oproep
Opleiden
Is meer opleiden de oplossing? Vaak wordt dat gedacht, maar helaas door veel ziekenhuizen niet uitgevoerd. Vaak zit daar een financiële motivatie achter. Een leerling opleiden drukt op de formatie en een leerling is vaak pas na 2 jaar rendabel (lees inzetbaar). Waarom wordt er dan niet boven-formatief opgeleid? Een leerling opleiden levert de instelling immers ook subsidie op. Of deze subsidie de kosten neutraal maakt is de vraag, maar het zou wel drempelverlagend kunnen werken.
Absoluut of relatief tekort?
Deze vraag is in mijn ogen de kern van de discussie. Hebben we een absoluut tekort aan OK personeel, of is het personeel verkeerd verdeelt over de ziekenhuizen (relatief tekort). Het antwoord op deze vraag bepaalt de oplossingsrichting. Een absoluut tekort vereist meer opleiden en werving (externe focus), een relatief tekort vereist een nadere analyse van de verhouding tussen vast personeel ten opzichte van detachering en ZZP'ers. Daarnaast zorgt het bestaan van een absoluut tekort direct voor een relatief tekort. Deze leg ik even uit. Als alle werkplekken bezet zijn, is er geen aanzuigende werking naar een werkplek met tekorten, dus iedereen zal op zijn plek blijven. Wanneer er een verschuiving in dit systeem ontstaat, bijvoorbeeld door een fusie van ziekenhuizen, sluiting van een ziekenhuis, uitbreiding van een ziekenhuis (meer OK's) of het aantrekken van de economie ontstaan er nieuwe arbeidsplaatsen, die zorgen voor een "beleving" van tekorten, waardoor veel vaste medewerkers weer kiezen voor een detacheringsbureau of ZZP constructie, want "de markt" is weer goed. Wanneer de economie verslechtert en gedetacheerde medewerkers massaal worden geweerd, zie je het omgekeerde gebeuren. Zo houden we het systeem in disbalans.
Hebben we een probleem?
In een eerder blog schreef ik over de varkenscyclus van OK personeel. Dit economische fenomeen is in mijn ogen ook van toepassing op OK personeel. Kunnen we een anti-cyclische beweging inzetten die de fluctuaties kan dempen? Ik denk het wel. Dit vereist echter visie en durf. Visie om keuzes te maken voor de komende 10 jaar en durf om te investeren in opleiden en de ziekenhuizen te ondersteunen in het creëren in opleidingsplaatsen. Hebben we een probleem? Ik denk het wel als we geen anti-cyclische maatregelen nemen.
Breder denken dan alleen opleiden
Het is verleidelijk om alle troeven in te zetten op opleiden. Dit is een te eenzijdige benadering van de werkelijkheid, het probleem is echter breder. Een van de commentaren op het artikel van de NOS sloeg in dat kader de spijker op zijn kop. Investeren in je medewerkers. Hoe houden we mensen verbonden aan de organisatie. Ook dit vereist visie, maar dan meer op micro niveau, namelijk van het management van de afdeling zelf. Zorg er bijvoorbeeld voor dat een leerling altijd baangarantie heeft na zijn diplomering. Nu zie je dat veel ziekenhuizen de leerlingen na diplomering geen baan kunnen bieden. Investeer in deze (vaak jonge en zeer gemotiveerde) medewerker, en hij/zij blijft behouden. Een door bedrijven veel toegepaste methode is Investor in People. Samengevat in één zin: De Investors in People aanpak draagt bij aan veerkracht, wendbaarheid en werkplezier, voor mens en organisatie!
Gebruik jij de OK Visie app al?
Ja? Daar zijn we blij mee! Nog niet?
Download hem hier voor
Android en
iOS