Krommunicatie
Heb jij al eens objectief gekeken naar onze manier van communiceren tijdens een operatie? Ik ook niet. Tot het moment dat ik een interview deed met gedragsbioloog Patrick van Veen voor een artikel in de krant van december. Ik was werkelijk verrast door zijn simpele observatie over hoe wij op de OK met elkaar communiceren tijdens een ingreep, of beter nog, hoe wij deels non-communiceren.
Je weet waarschijnlijk dat 70% van menselijke communicatie non-verbaal verloopt, dat wil zeggen via lichaamstaal, mimiek en gedrag. 30% is gesproken taal, de verbale communicatie. Bijna altijd gaat verbale communicatie samen met non-verbale communicatie. Denk maar aan je gezichtsuitdrukking als je iets zegt. Heb je ruzie met je partner? Dan is de kans groot dat je, om de boodschap duidelijk te maken, een boze gezichtsuitdrukking hebt.
Communicatie bestaat niet alleen uit wat er letterlijk wordt gezegd, maar ook hoe en in welke context dat gebeurt. Heb jij tijdens een ingreep wel eens de situatie meegemaakt waarin je twijfelde of een opmerking van een chirurg serieus of als grap bedoeld was? Dan heb je onbewust het grootste hiaat in onze communicatie ontdekt.
Wij verkleden ons op de OK op een manier die een groot deel van onze non-verbale communicatie onmogelijk maakt. Mondmasker voor, muts op, alleen de ogen zijn zichtbaar. Patrick legde uit dat apen de grootste moeite hebben met onderscheid maken tussen personen als deze een mondmasker dragen. Hij illustreerde dat met een voorbeeld waarbij een aap - waar hij honderden uren mee had getraind - hem niet herkende toen hij om hygiëneregels een mondmasker droeg.
Dat geeft te denken. Ook bij mensen. Wat is het aandeel van onze belemmerde communicatie door het dragen van gezichtsbedekkende materialen als het gaat om peri-operatieve misverstanden of fouten? Ik kan me voorstellen dat je hier niet dagelijks bij stilstaat, maar hoeveel zou het schelen als het mondmasker transparant zou zijn? Niet alleen voor de communicatie tussen professionals, maar ook voor de patiënten.
Geen idee of het mogelijk is om een mondmasker transparant te maken. Mooie studie voor een operatieassistent in opleiding, maar zeker een aanbeveling voor communicatiedeskundigen om nader onderzoek te doen naar het effect van gedeeltelijke gezichtsbedekking op non-verbale communicatie op de OK. Uit eerder onderzoek van Eskritt & Lee is gebleken dat non-verbale signalen in communicatie soms een belangrijkere rol spelen dan verbale uitingen, vooral als het gaat hoe een boodschap geïnterpreteerd moet worden. Dus laten we ons bewuster worden van de communicatieve drempels die wij hebben op de OK en wat vaker checken of een boodschap ook is overgekomen zoals bedoeld.
Door: Martijn Lupke
Gebruik jij de OK Visie app al?
Ja? Daar zijn we blij mee! Nog niet?
Download hem hier voor
Android en
iOS