Opereren in een kinderziekenhuis

Een recht toe recht aan appendectomie kom je er niet zo snel tegen. Net zo min als “straatjes” met ASA I of ASA II- patiënten waarbij je het programma er snel doorheen kan werken. Dat maakt het werken in het Wilhelmina Kinderziekenhuis juist zo leuk. ‘Een laparotomie bij een kind van 700 gram is anders dan bij een adolescent. Geen dag en ingreep is hetzelfde!’

‘De mate van persoonlijke aanpak die hier wordt gebruikt spreekt mij enorm aan. Alles is ingericht om het voor kind en ouders of begeleiders zo aangenaam mogelijk te maken. Door het hele ziekenhuis heen is er nagedacht om het ziekenhuis een leuke en vrolijke uitstraling te geven zodat het je niet dat steriele ziekenhuis gevoel krijgt wanneer je binnenkomt. Zo hebben de verschillende afdelingen in het ziekenhuis benamingen van dieren. Zo is er de afdeling Kameleon, Schildpad en Pelikaan. Overal zie je leuke tekeningen op de muren en ramen.
Onze afdeling heet Drome(n)daris omdat de kindjes hier ook gaan dromen. Ook iedere operatiekamer heeft een eigen “thema”. Kindjes kunnen ook ervoor kiezen om met een coole auto of ander speelgoed-vervoersmiddel naar de operatiekamer te rijden. Dit geeft alles toch, in hoeverre dat mogelijk is, een leuke sfeer’, vertelt Audrey.

Audrey Wouters is in maart 2018 begonnen aan de opleiding tot operatieassistent in het UMC Utrecht. Omdat ze het aan het einde van haar opleiding lastig vond een keuze te maken in welke “specialisme teams” ze wilde gaan werken, heeft ze ervoor gekozen om te rouleren met het Wilhelmina Kinderziekenhuis. ‘Deze optie sprak mij heel erg aan omdat ik op deze manier wel alle specialismen kan blijven uitoefenen en nog breed opgeleid blijf. Ik werk dus nu sinds maart 2021 in het UMC Utrecht bij de Neurochirurgie, de Kaakchirurgie en de KNO chirurgie en in het Wilhelmina kinderziekenhuis kan ik bij alle specialismen worden ingezet.’


Audrey Wouters

Prinses Máxima Centrum

Het Wilhelmina Kinderziekenhuis werkt samen met het Prinses Máxima Centrum voor kinderoncologie. Het PMC heeft geen eigen operatiecomplex- en personeel, en maakt gebruik van het complex van het WKZ. In het begin was dit vooral voor de algemene onco-chirurgie (van het plaatsen van een PAC tot neuroblastomen en grote hals-chirurgie), maar ondertussen is dit uitgebreid met onder andere de neurochirurgie en orthopedische chirurgie, zoals bijvoorbeeld tumorprotheses. In totaal zijn er negen operatiekamers in het WKZ waarvan 1 voor de obstetrie, 1 voor de cardiochirurgie, 1 voor het PMC en 1 voor de CT. Verder wordt er nu een nieuwe operatiekamer aangebouwd met een Intra Operatieve MRI. Deze zal midden 2022 klaar zijn.
Audrey: De operaties van het Prinses Máxima Centrum zijn natuurlijk geen “leuk” werk. Maar toch haal je hier je voldoening uit omdat je weet dat je er alles aan doet om deze zieke kindjes te kunnen helpen. Zelf heb ik nog geen kinderen dus ik kan nare dingen heel goed van mij afzetten aan het einde van de werkdag. Ik denk dat als je zelf kinderen hebt en je misschien dingen hebt meegemaakt bij je eigen kinderen dat het soms best lastig kan zijn om gebeurtenissen op je werk niet mee naar huis te nemen.

Peersupport

Dat bepaalde operaties bij kinderen een emotionele lading met zich meebrengen beaamt ook Tannie Vis. Tannie werkt sinds 2016 als operatieassistent in het WKZ. ‘We werken hier met peersupport. Als er heftige situaties op OK hebben plaatsgevonden wordt specifiek aan het team gevraagd of er nog begeleiding nodig is. Ik heb zelf drie kinderen en neem gelukkig niet alle zorgen mee naar huis. Op de OK ben ik meer bezig met de ingreep en de patiënt “beter” maken dan met het traject wat de patiënt na de operatie misschien nog moet afleggen. Dat geldt zeker voor de PMC kinderen, ik vraag niet naar het traject wat nog moet komen. Als kinderen meerdere keren achter elkaar op de OK komen dan realiseer ik me wel dat het traject voor hun niet eindigt na de OK.’
‘Voor ons als operatieassistenten is de emotionele druk minder dan bij de anesthesie’, vindt Audrey. ‘Als wij bezig zijn slapen de kinderen en dan krijg je heel veel ook niet mee aan emoties van het kind en de ouders/begeleiders. Echter kan er ook tijdens de ingreep iets gebeuren wat je als traumatisch kan ervaren. Hier kun je zelf begeleiding in vragen maar vaak word je zelf al benaderd door het peersupport team.’


Tannie Vis

Anesthesie

“De anesthesie” is in een kinderziekenhuis ook net een ander verhaal. Elisabeth Hannewijk is anesthesiemedewerker en sedatie praktijk specialist en vindt werken met kinderen iedere keer weer een uitdaging. ‘Er zijn hele specifieke aandachtspunten bij het geven van anesthesie bij kinderen. De aandachtspunten bij zowel anesthesie als sedatie zijn gewicht en leeftijd. Je berekent alles op deze twee factoren. Bij de sedatie bijvoorbeeld heeft een kind veel hogere dosering Propofol nodig dan een volwassene. Hierin heb je ook nog het verschil tussen een peuter en een puber, waarbij we bij de pubers nog hoger zitten wat de doseringen betreft. Daarnaast hebben we allemaal specifieke materialen voor kinderen en houd je een vochtbalans bij. 100 ml bloedverlies bij een tienjarige is van minder grote impact als bij een kind van een jaar. Je bent continu bezig met doseringen berekenen en maatwerk te leveren voor je patiënten.

We hebben bij de kinderen ook te maken met de verschillende syndromen, welke ook van invloed kunnen zijn op de anesthesie. Qua materialen hebben we ook een grote variatie aan soorten en maten, denk aan hierbij aan kleine en grote beademingsslangen/ballonnen, maar ook bijvoorbeeld verschillende soorten beademingsfilters.’
‘Ik heb wel een beetje moeten wennen aan de tijd die de anesthesie soms nodig heeft’, aldus Tannie. ‘Er wordt met de kinderen niet gehaast, er is tijd om goede zorg te leveren zodat de kinderen geen slechte herinneringen aan de OK hebben en ze de best mogelijke zorg krijgen. Dat betekent dan soms dat we even moeten wachten.’

Ouders

In het WKZ staat het kind samen met de ouders centraal. Vooral de anesthesioloog en anesthesiemedewerker spelen een rol in de begeleiding van de kinderen en de ouders. Elisabeth: ‘Als anesthesiemedewerker halen wij vaak samen met de anesthesioloog de patiënt en ouder op van de holding. De afspraak is dat één persoon contact maakt met het kind en ook aanspreekpunt is, waardoor er voor het kind rust gecreëerd wordt in een nogal drukke en prikkelrijke omgeving. Vaak is er een verpleegkundige of pedagogisch medewerker mee, wie het kind en vooral ouder begeleidt. Op OK geven wij wat we gaan doen aan het kind en de ouder, en nadat het kind slaapt neemt de verpleegkundige of de pedagogisch medewerker de ouder mee naar de wachtruimte. In dit korte tijdsbestek bouw je al een vertrouwensband op met zowel de ouder als het kind en maakt of breekt het ook de communicatie met één van beide. Het is een ontzettend belangrijk onderdeel van ons werk om goed en duidelijk te communiceren, zodat je dit vertrouwen ook krijgt van kind en ouder.’


Elizabeth Hannewijk

Verschillen

‘Werken met kindjes vergt veel meer concentratie, aandacht en aanpassingsvermogen. De leeftijd, het gewicht en de ingreep hebben allen veel invloed bij het maken van je behandelplan. Bij ons is een briefing ‘s ochtends dus ook heel belangrijk zodat de chirurg, de anesthesie en de operatieassistenten, en eventueel andere aanwezige disciplines precies weten wat voor voorgeschiedenis het kindje heeft. Ook wordt besproken wat het plan van aanpak tijdens de ingreep zal zijn en welke problemen er verwacht kunnen worden. We bespreken dan ook wat onze handelswijze zal worden bij het ontstaan van complicaties zodat iedereen snel kan anticiperen en zoveel mogelijk al in de operatiekamer aanwezig is in geval van nood’, vertelt Audrey.
‘Bij volwassenen heb je veel meer tijd wanneer er iets in de vitale functies verslechterd om het probleem vast te stellen en het “op te lossen”. Bij kindjes heb je deze tijd niet en gaat het supersnel van goed en stabiel naar slecht en kritiek.’

Wat het opereren met kinderen ook bijzonder maakt is de verscheidenheid aan instrumentarium. ‘Instrumentarium wordt aangepast op de grootte van de patiënt. Dat betekent bijvoorbeeld dat we niet één algemeen laparoscopie net hebben, maar drie verschillende maten. Hetzelfde geldt voor de cystoscopienetten. Ook iets simpels als de diathermieplaat wordt aangepast op gewicht. Het is namelijk nogal een uitdaging om een normale diathermieplaat op een kind van 700 gram te plakken’, lacht Tannie. ‘Veel disposables zijn ook nog niet in kindermaten verkrijgbaar dus we gebruiken relatief veel reusables vergeleken met bijvoorbeeld het UMCU. Denk bijvoorbeeld aan de trocars bij een laparoscopie’, vult Audrey aan.

Temperatuur

Nog een specifiek aandachtspunt voor het werken met kinderen op de OK is het temperatuurmanagement. Audrey: ‘Baby’s en kleine kinderen zijn heel erg gevoelig voor afkoelen; een baby kan niet rillen. Deze functie komt pas na drie maanden op gang. Om afkoeling te voorkomen moeten extra maatregelen worden getroffen, zoals een muts, Bairhugger, infuusverwarmer, warme moltons en het verhogen van de OK temperatuur (afhankelijk van gewicht van het kind). De temperatuur van de OK wordt in principe door het anesthesieteam bepaald. Hierbij wordt er goed gekeken naar een goede balans tussen het OK-team dat steriel staat met soms ook nog loodschorten aan. Als er echt kleine kinderen komen kan de temperatuur op OK wel oplopen tot 27 graden.’

Volwassen-ingrepen

‘Volwassen-ingrepen die je in het WKZ niet tegenkomt zijn de grote trauma’s, grote transplantie/transpositieoperaties en bypass operaties van de neurochiurgie. ‘Maar we opereren in het WKZ ook geregeld zeventien en achttienjarigen patiënten en we hebben natuurlijk ook de obstetrie erbij’, vertelt Elisabeth. ‘Klopt’, zegt Audrey. ‘Zo is het bij een Sectio met een placenta increta, accreta of percreta (plancenta die is doorgegroeid in/door de baarmoederwand) voor de moeder van belang om in het UMCU geopereerd te worden. Wij gaan dan naar het OK Complex in het UMCU en doen daar deze ingreep met behulp van een derde operatieassistent vanuit het UMCU, wie de expertise heeft van urologie.’

‘Ik mis op dit moment echt niks in mijn werk’, besluit Elisabeth. Tannie sluit zich daarbij aan: ‘Ik sta veel op de cardiochirurgie gepland, dat vind ik heerlijk om te doen. Van Ventrikel Septum Defecten en AP-shunts tot aortaboogreconstructies en Norwoods, ik vind daar echt een uitdaging in. Als ik dan de volgende dag op een programma sta met minder complexe ingrepen vind ik dat ook weer lekker. Voor mij is deze werkplek ideaal!’