Opereren met de slimme bril

Wat jaren geleden alleen nog mogelijk was op het witte doek, is nu werkelijkheid: een bril waardoor medisch specialisten in realtime en zonder fysiek op de operatiekamer aanwezig te hoeven zijn, met elkaar kunnen samenwerken. In de Bergman Clinics Rijswijk hebben ze onlangs als eerste orthopedische kliniek de zogenaamde slimme bril in gebruik genomen. ‘Dit is een voorbeeld van een medical device wat geen gimmick is, maar direct zijn meerwaarde laat zien. Uiteindelijk draait echt beter worden om het delen van kennis en dat komt het resultaat van de patiënt ten goede’, aldus Julius Wolkenfelt, orthopedisch chirurg.

De slimme chirurgische bril is uitgerust met een microfoon en vier camera’s, waaronder één met een optische zoomlens. Deze is op afstand te bedienen en geeft een close-up van de voortgang van de operatie. Van te voren scan je een QR-code, die ervoor zorgt dat er verbinding wordt gemaakt met de server. Die verstuurt de beelden naar de gewenste personen. De bril reageert op spraakcommando’s zodat deze steriel te bedienen is.

‘Ik ben met het gebruik van deze bril in staat om bij complexe chirurgie live gebruik te maken van een second opinion van mijn collega die op dat moment poli draait of een specialist “aan de andere kant van de wereld’, zegt dr. Wolkenfelt. ‘De bril werkt twee kanten op. Dus niet alleen het beeld van het gezichtsveld van de operateur is zichtbaar op afstand, maar in de bril kan ook het beeld geprojecteerd worden waarmee de mensen aan de “andere kant van de lijn” zichtbaar zijn voor de operateur. Zo kun je twee kanten op communiceren en wordt het eigenlijk hetzelfde als een side-by-side visit. Het is dan net alsof je collega’s op dat moment bij je op de operatiekamer staan. In deze coronatijd is dat echt een uitkomst. En waar wij als orthopeden natuurlijk ook heel blij van worden is dat het deurbewegingen voorkomt.’

In de diepte

Het onderscheidende van de slimme bril is dat het weinig moeite heeft met het licht van de operatielamp, waar dit bij camera’s die in de operatielamp gemonteerd zijn soms nog overbelichting geeft.

‘Technisch gezien was het al langer mogelijk, de cameratechnologie was er al langer. Maar een hoge resolutie camera die het licht aankon, met deze communicatiemogelijkheden en met een goede softwarematige ondersteuning, dat was er nog niet. Dat maakt het anders. ‘
Door deze goede belichting is het ook makkelijker om in de wond mee te kijken. ‘Bij het instrumenteren van een totale heup prothese via de voorste benadering sta je aan de andere kant van de tafel en zie je niks. Ook bezoekers op de operatiekamer zien vrijwel niks van de operatie, het is toch opereren in de diepte. Met deze bril kijk je in het operatiegebied en wordt dit geprojecteerd op de schermen op de OK.

Ook kun je bijvoorbeeld röntgentemplates van de protheses in je gezichtsveld geprojecteerd krijgen. Deze worden vaak afgebeeld op een scherm elders in de OK, of op beeldschermen die naar het steriele veld toegetrokken worden. Dit scheelt extra handelingen.’




Op afstand

Wat een mooie andere toepassing van de bril is, is het begeleiden van operatieassistenten op afstand door een vertegenwoordiger van een medische firma. De instrumenterende doet dan de bril op en maakt contact met de vertegenwoordiger. Deze hoeft niet meer fysiek aanwezig te zijn, maar kan op afstand uitleg geven over de instrumentensets. Vervolgens kan de operateur tijdens de operatie de bril dragen en kunnen de operatiestappen op afstand gevolgd worden en toegelicht worden.

Leerlingen operatieassistenten

Deze nieuwe ontwikkeling is Laura Piket, opleider van operatieassistenten aan de Amstel Academie, ook niet ontgaan. In deze coronatijd is het geven van praktijklessen op school niet haalbaar. Normaalgesproken worden medewerkers van een medische firma op school uitgenodigd, die samen met de leerlingen in het praktijklokaal de verschillende stappen van een operatie doorlopen. ‘Vanwege de anderhalvemeter-regel is dit nu niet mogelijk. Toen ik van de slimme chirurgische bril hoorde, zag ik gelijk de potentie ervan in.

Het volgen van lessen via Zoom zijn onze leerlingen inmiddels al gewend, dus de stap om een operatie van een totale heup- of knieprothese online te volgen is klein. Ze loggen in vanuit huis en kunnen zo de operatie real-time volgen. Er kunnen ook gelijk vragen gesteld worden aan de orthopedisch chirurg tijdens de operatie. Daarnaast kan ervoor gekozen worden om de bril te laten dragen door de instrumenterende. Zo worden de leerlingen gelijk vanaf het begin al meegenomen tijdens zo’n operatie, van het opdekken, desinfecteren en afdekken tot aan de daadwerkelijke operatieprocedure. Hoe gaaf is dat!’



Sneltreinvaart

De coronatijd heeft in korte tijd wel wat aanpassingen gevergd van de opleiders. Er moest snel gedigitaliseerd worden, een uitdaging die heel goed uitgepakt heeft. Laura ziet het als een positieve ontwikkeling: ‘Het voelt alsof ik meer tijd heb voor de leerlingen, ‘s ochtends geven we online les en ’s middags is er gelegenheid om vragen te beantwoorden. We verwachten in het nieuwe jaar verder te gaan met een hybride vorm van lesgeven, waarbij een aantal leerlingen in de klas zit, en de rest thuis inlogt en zo de lessen kan volgen. De praktijklessen kunnen we dan eventueel in kleinere groepen geven.’

Momenteel wordt de invulling van de lessen met de slimme bril nog vormgegeven. Er moet nog concreet naar een aantal dingen gekeken worden, zoals bijvoorbeeld de privacy van de patiënt. ‘Het zou echt fantastisch zijn als we met de slimme bril een gedeelte van de opleiding voor de leerlingen van de Amstel Academie zouden kunnen gaan verzorgen. Dit geeft de bril nog meer bestaansrecht’, zegt dr. Wolkenfelt. ‘Het is een ding waarvan je van te voren nog niet precies weet welk probleem je ermee kunt gaan oplossen, maar nu ik hem één keer op hem gehad zie ik het potentieel ervan, en dat is enorm breed.
Ik zou het niet gelijk een gamechanger willen noemen, maar het kan wel een versnelling tot stand brengen. Kennis wordt veel sneller en makkelijker beschikbaar en de OK wordt toegankelijker, voor iedereen.’