Procedurele sedatie en analgesie een kans of een bedreiging?

Het leidt geen enkele twijfel dat de sedatie praktijk specialist (SPS) een grote meerwaarde heeft voor de patiëntveiligheid tijdens ingrepen die onder sedatie plaatsvinden. Niet voor niets heeft de IGZ het 'Toetsingskader sedatie en/of analgesie buiten de operatiekamer', opgesteld in 2012. Voor die tijd sedeerde degene die de ingreep uitvoerde zelf, met een hoge mortaliteit tot gevolg. Dit is met de komst van de sps'ers drastisch verbetert.

Procedurele sedatie en analgesie (PSA) vindt plaats bij zeer veel uiteenlopende ingrepen. Patiënten vragen ook steeds vaker om PSA bij ingrepen die zij als onplezierig of bedreigend ervaren. De meest voorkomende ingrepen bij volwassenen waarbij PSA op dit moment plaats vindt zijn: endoscopische technieken zoals bijvoorbeeld darmonderzoek (colonoscopie), maagonderzoek (gastroscopie), zwangerschapsafbreking (abortus), vruchtbaarheidsbehandelingen (bijvoorbeeld IVF). En dit is nog maar het topje van de ijsberg, de indicaties zijn eindeloos en steeds meer specialismen vragen om PSA.

Gevolgen

Het grootste gevolg van het brede indicatiegebied van PSA is dat veel zorg van de operatiekamers kan gaan verdwijnen, de anesthesioloog heeft bij matige en diepe sedaties alleen een superviserende rol en veel ingrepen onder PSA kunnen in een klasse 2 of 3 behandelkamer (alle OK's op het OK complex zijn klasse 1) plaatsvinden. Daarnaast heeft een ingreep onder sedatie ook een positief financieel effect, er is immers geen OK ruimte nodig en het honorarium van een SPS-ers is beduidend lager dan die van een anesthesioloog. Gaat de rol van de anesthesioloog hiermee ook definitief veranderen? Het volume patiënten (en hierdoor inkomsten) voor dit specialisme waarschijnlijk wel.

Ontwikkelingen

Het verschilt enorm per ziekenhuis hoe het PSA beleid wordt vormgegeven, zo leert een rondgang langs verschillende ziekenhuizen. Ook het aantal SPS-ers dat opgeleid wordt verschilt enorm. Zo heeft het ene ziekenhuis 12 SPS-ers in dienst, die gezien de productie per SPS-ers schril afsteken tegen het andere ziekenhuis die meer productie draait met maar 2 SPS-ers. Ook zijn er veel ziekenhuizen die vooral bij gynaecologische ingrepen sedatie aanbieden en dit breed in de media uitmeten, maar er zijn ook ziekenhuizen die zich alleen focussen op de matige tot diepe sedatie bij MDL. Vooruitstrevende ziekenhuizen die een markt zien in PSA, zijn zelfs bezig een sedatiecentrum voor een breed palet aan ingrepen in te richten. Variatie genoeg.

Rol van de anesthesiologen

Zoals gezegd heeft de anesthesioloog vooral een superviserende rol bij PSA. Het vreemde aan deze constructie is dat in het opleidingscurriculum van een anesthesioloog (nog) geen sedatie wordt onderwezen. Hieruit blijkt dat PSA echt iets heel anders is als anesthesie. Je kunt je afvragen wat dan de waarde is van deze superviserende rol, maar dat terzijde. Je merkt hier en daar dat er een vreemde dynamiek aan het ontstaan is tussen de SPS-ers en de anesthesiologen. De SPS-ers dreigen immers (of doen dit eigenlijk al) werk onder hun handen weg te halen. Dit is geen gunstige ontwikkeling als de basis van deze dynamiek een financiële discussie is.

De werkelijke potentie van PSA

In mijn ogen is PSA een aanvulling op de anesthesiologische zorg, geen bedreiging. We moeten daarom als beroepsgroepen zien te voorkomen dat we verzanden in een financiële - en machtsdiscussie. Onze synergie maakt dat we de potentie van PSA optimaal kunnen benutten. Als er financiële discussies zijn of onduidelijkheden over verantwoordelijkheid, die de ontwikkeling/uitbreiding van PSA tegengaan, dan moeten we deze zo snel mogelijk uit de weg ruimen. De vraag naar PSA zal alleen maar toenemen de komende jaren, laten we het dan voor één keer goed regelen!