Sedatie praktijk specialist van het eerste uur

Benedikt Van Loo is een naam die je als anesthesiemedewerkers ooit vast wel ergens hebt gehoord of gelezen. Een naam die je waarschijnlijk koppelt aan bijscholing, de NVAM, de Amsterdamse School der Anesthesiologie of zijn columns. Maar Benedikt doet meer, veel meer. Benedikt - van origine Vlaming - werkt in het Amsterdam UMC locatie AMC als anesthesiemedewerker en sedatie praktijk specialist van het eerste uur. In dit interview zoomen we in op zijn werkzaamheden als sedatie praktijk specialist in een academische setting.

Je bent als een van de eerste anesthesiemedewerkers in Nederland opgeleid tot sedatie praktijk specialist, wat heeft hiertoe doen besluiten?

‘Toen ik in 2006 hoorde dat er een opleiding voor Procedurele Sedatie en Analgesie (PSA) zou komen was ik onmiddellijk geïnteresseerd. Ik ben van mening dat je jezelf zo nu en dan opnieuw moet uitvinden en wat anders gaan doen om niet vast te roesten. In die tijd deed ik al een tiental jaren anesthesie. Dan heb je het vak wel een beetje onder de knie en een beetje gezien, niet negatief bedoeld want ik vind het nog altijd heerlijk om anesthesie te geven. Sedatie leek me een prachtige uitbreiding van ons vak. Ik dacht ook dat als we dit als anesthesiemedewerkers niet zouden oppakken er dan een andere beroepsgroep mee aan de haal zou gaan. In 2009 kon ik starten met de opleiding die vanuit het AMC en UMCU werd georganiseerd. De basis van huidige opleiding is toen gelegd. Het waren echt tropenjaren, want we moesten alles uitzoeken en zelf ontdekken. Aangezien ik graag pionier vond ik het geweldig om mee te werken aan de ontwikkeling van de sedatie in Nederland. Ik heb tijdens internationale bijeenkomsten gemerkt dat we in Nederland een unieke discipline hebben ontwikkeld. De buitenlandse collega’s zetten grote ogen op over dit project. Die internationale contacten en uitwisseling van kennis en ideeën is gewoon heel erg leuk en verrijkend om mee te maken.’

Wat voor werkzaamheden heb je als sedatie praktijk specialist?

‘Dat hangt ervan af hoe mijn dag ingedeeld is. Als Sedatie Praktijk Specialist doe ik in het AMC niet alleen PSA, maar heb ik verschillende werkzaamheden. Een van deze werkzaamheden is bijvoorbeeld screening. Deze screening doen we fysiek op de polikliniek, maar ook digitaal. Ik screen zelf geen patiënten op de polikliniek omdat dit destijds geen onderdeel was van de opleiding. De digitale screening doe ik wel, maar dat is niet een van mijn favoriete bezigheden. De andere werkzaamheden zijn denk ik niet anders dan bij andere sedatie praktijk specialisten in Nederland. Ik werk in principe geheel zelfstandig en het pré-, per- en postoperatief beleid valt grotendeels onder mijn eigen verantwoordelijkheid. De anesthesioloog is altijd beschikbaar als achterwacht en die contacteer ik indien nodig. We doen in het AMC geen dienst specifiek voor de sedatie, maar als er tijdens de diensturen of in het weekend een sedatie praktijk specialist aanwezig is, proberen we wel aan de eventuele vraag voor sedatie te voldoen.’

Bij welke ingrepen en onderzoeken ben je als sedatie praktijk specialist betrokken?

‘In het AMC sederen we op volgende specialismen: MDL, interventiecardiologie, interventieradiologie, ivf, longziekten, neurochirurgie en pijnbehandeling. Daarnaast zijn er regelmatig aanvragen om te sederen bij beenmerg- en lumbaalpuncties, MRI, CT-scan en op de spoedeisende hulp bij het reponeren van fracturen. De ingrepen waarbij we sederen zijn bijvoorbeeld: ‘ERCP, duodenoscopie, colonoscopie, ECV, TEE, testen van ICD, bleomycine inspuitingen, PTC, leverpuncties/drainage, RFA, oogsten van eicellen voor ivf, EBUS met eventueel thermoplastie of cryobiopt behandeling, BAL, thoracoscopie met pleurodese, implanteren en testen van neurostimulatoren bij Parkinson en pijnbehandeling.
Aangezien we een academisch ziekenhuis zijn is er vaak ook een researchcomponent aan verbonden waarbij we sedatie uitvoeren omdat dat zowel het comfort voor de patiënt als het gemak van de arts-onderzoeker verhoogd en hij/zij zijn onderzoeksproject makkelijker kan uitvoeren.’

In tegenstelling tot de perifere ziekenhuizen sederen jullie bij uitgebreide en niet alledaagse procedures, kun je daar meer over vertellen?

‘Ik denk dat dat bij ons wel meevalt. In de beginjaren werden bij ons veel procedures uitgeprobeerd en onderzocht, waarna al snel de perifere ziekenhuizen volgden. Als voorbeeld de sedatie bij EBUS (Endo Bronchiale Ultra Sound). Dat is een procedure die we bij mijn weten als eerste hebben uitgevoerd en uitgewerkt. Ik heb destijds veel collega sedatie praktijk specialisten uit andere ziekenhuizen op bezoek gehad om te kijken naar onze werkwijzen. Een academisch ziekenhuis is inderdaad vaak het proefveld om een nieuwe procedure te ontwikkelen en onderzoek naar te doen, maar ik merk dat men in de perifere ziekenhuizen ook heel innovatief is. Feit is dat de patiëntenpopulatie in de academie vaak van een ander kaliber is dan in de perifere ziekenhuizen. Wij hebben meer ASA 3 en 4 patiënten dan ASA 1 en 2 patiënten, wat de risico’s van sedatie soms wat groter maakt en de procedures ingewikkelder en langer. We krijgen ook regelmatig doorverwijzingen uit de perifere ziekenhuizen. Daar kunnen verschillende redenen voor zijn, zoals een procedure waar alleen in de academie expertise voor is of een procedure die in de periferie niet gelukt is en doorverwezen wordt. Dat wil niet zeggen dat men in de perifere ziekenhuizen onvoldoende expertise heeft, maar in het AMC werken vaak specialisten die meer ervaring hebben met hoog complexe – en niet alledaagse procedures.’

Zijn er specifieke aandachtspunten bij langdurige sedaties? Houden jullie bijvoorbeeld een maximum aan qua tijd?

‘In principe gelden voor extra langdurige sedaties dezelfde criteria als voor een reguliere ingreep op de OK. Je gaat na welke aandoening(en) een patiënt heeft en aan de hand daarvan maak ik een plan. In het algemeen valt de duur van een ingreep bij ons wel mee. Een ERCP kan wel eens lang duren, of het uitruimen van een pseudocyste die wel eens tegenvalt. Het helpt als de uitvoerend specialist bij aanvang realistisch is in de verwachte duur van de procedure. Maar zoals gezegd, het is ook erg afhankelijk van de conditie van de patiënt. Indien nodig krijgt de patiënt infuustherapie - waar we normaal alleen een venflon met driewegkraan inbrengen - een blaaskatheter en eventueel, als de toestand van de patiënt daarom vraagt, een arterielijn. We zorgen er ook voor dat we alles in de buurt hebben om desnoods te converteren naar algehele anesthesie. De anesthesioloog die onze back-up is wordt dan uiteraard ingelicht als die situatie zich voordoet.

Hoe verloopt de samenwerking met de anesthesiologen bij de sedatie?

‘De samenwerking met onze anesthesiologen verloopt prima. Ze zijn onze back-up tijdens de sedatie en direct beschikbaar indien wij vragen hebben of acuut hulp nodig hebben. De taakverdeling is dus vrij simpel. De anesthesioloog die onze back-up is heeft een sein en is altijd bereikbaar. Hij heeft in principe geen andere taken waarmee hij “vast” zou kunnen komen te staan op die dag. Ik bel ’s ochtends met deze anesthesioloog en bespreek de patiënten waarbij ik sedatiegerelateerde problemen voorzie. Voor deze patiënten kun je dan afspreken dat de anesthesioloog op de kamer aanwezig is tijdens de procedure. Er zijn ook anesthesiologen die in de loop van de dag spontaan even langskomen (met koffie;-)) en er zijn er die gewoon zeggen van: ‘Ik hoor het wel als je me nodig hebt.’ Ondertussen weten de anesthesiologen wel wat ze aan ons hebben en krijgen we veel vrijheid om zelfstandig te werken.’

Sedatie wordt steeds populairder en meerdere specialismen zien de meerwaarde van PSA, kunnen jullie aan de vraag voldoen?

‘Ik denk dat de vraag steeds groter zal worden. Er komen steeds meer ingrepen die minimaal invasief zijn en zelfs bij invasieve ingrepen blijkt dat diepe sedatie een goede optie is. Een tijdje terug heb ik, zuiver bij toeval en tot ieders tevredenheid, een thyreoplastiek onder sedatie gedaan. Zoals eerder gezegd, het is eigen aan de academie om nieuwe dingen uit te proberen en uit te werken. Als wij een aanvraag krijgen om bij een procedure te sederen waarbij we nooit eerder betrokken zijn geweest, dan onderzoeken we die aanvraag grondig en maken een plan van aanpak om de aanvraag te faciliteren. Zolang het belang van de patiënt maar goed gewogen wordt en het veilig gebeurd.’

Wat zijn volgens jou de kansen en bedreigingen voor de sedatie praktijk specialisten?

‘Kansen voor de sedatie praktijk specialisten zijn er altijd, je moet ze alleen grijpen. Kansen kun je tot op zekere hoogte ook zelf creëren door bijvoorbeeld een onderzoeksproject op te starten. Als bedreiging zie ik vooral dat we als sedatie praktijk specialisten niet mogen wegzakken in een soort van lethargie. Een houding van: ‘We staan op de kaart en krijgen erkenning, we kunnen weer rustig verder kabbelen.’ We moeten zorgen dat we zichtbaar blijven. In het verleden zijn er veel refereeravonden en bijscholingen georganiseerd, naar mijn mening is dat nu een stuk minder. Daar heeft de coronapandemie natuurlijk voor een stuk mee te maken maar naar mijn gevoel was deze trend al eerder ingezet. Nu, dertien jaar na de start van PSA, zijn we op kruissnelheid gekomen zou je kunnen zeggen en dan is het in mijn beleving juist nu de tijd om ons verder te profileren. Op die manier blijf je als beroepsgroep in de spotlights en kun je kansen creëren.’