Vooroordelen: Never judge a book by its cover

Iedereen heeft ze, vooroordelen. Het gaat vaak vanzelf, zonder dat je er erg in hebt. Het is een trucje van je hersenen om de wereld om je heen te verklaren, zonder dat je er moeite voor hoeft te doen. Maar het kan je ook op het verkeerde been zetten. Zo ervaarde ik zelf deze week aan den lijve.

Het begint vaak al bij de voorbereiding van het spreekuur. Ik check even snel de voorgeschiedenis van de patiënt en kijk altijd naar de foto van de patiënt. En daar begint het proces van bevooroordeling al. Vreemde bril. Kijkt raar uit z'n ogen. Draagt een trainingsjack. Bontjas. Gebruinde huid. Allemaal kenmerken die mij de patiënt in een hokje doen plaatsen. Ik kan er niets aan doen. Gaat vanzelf.

"Meneer van Zutphen", riep ik in de wachtkamer. Er stond een heer wat traag en moeizaam op uit de stoel. Tikkie obees, droeg orthopedische schoenen en liep met gefocuste tred achter mij aan richting de spreekkamer. Rooddoorlopen ogen en lichte scheelheid die door een bril met forse glazen werd gemaskeerd. 'Bijzondere patiënt', dacht ik in een flits. Het proces van hokjesplaatsing was inmiddels in volle gang. Een aantal zaken wist ik al zeker. Weinig tot geen ziekte-inzicht, saaie kantoorbaan, slechte eetgewoonten, sport niet of nauwelijks, waarschijnlijk diabetes type 2 en hypertensie.

'Hoe gaat het met u?' 'Best goed eigenlijk', antwoorde de patiënt. 'Op het aanstaande onderzoek na dan natuurlijk, daar zit ik niet op te wachten'. Door zijn taalgebruik en de manier van praten, merkte ik al fouten op in mijn hokjesplaatsing. 'Dit is iemand met bagage', hoorde ik mezelf denken. Wat voor bagage wist ik nog niet. Tijd genoeg om er achter te komen.

'Wat doet u voor werk meneer?' 'Ik heb een kantoorbaan', antwoorde hij terwijl hij naar zijn buik wees. 'U begrijpt waarom ik het vraag?' 'Ja, ik heb te weinig beweging, af en toe een trap op en af, maar daar blijft het bij'. 'Kantoorbaan had ik goed', lachte ik van binnen. De rest eigenlijk ook, maar een ding viel me op. Hij gebruikte de medische terminologie op de juiste manier en las continue mee op mijn scherm.

'Wat voor kantoorbaan heeft u dan?' Ik kon mijn nieuwsgierigheid niet bedwingen. 'Ik ben bedrijfsarts'. In een fractie van een seconde spoelde ik het gesprek en mijn attitude terug naar het moment dat ik de patiënt ophaalde uit de spreekkamer. Ik voelde me met terugwerkende kracht op een vreemde manier beoordeeld en tegelijkertijd onzeker. 'Hoe deed ik het gesprek, heb ik de goede vragen gesteld, wat zal hij er van vinden?'

Ik ronde het gesprek af en wenste de patiënt veel sterkte toe. Ik plofte in mijn stoel en baalde van mezelf. Kon ik mezelf iets kwalijk nemen? Waarom had ik dit vooroordeel? Had dit invloed om mijn gedrag? Ik besloot er maar even geen aandacht aan te geven en door te gaan met de volgende patiënt. Van het weekend maar een blogje aan wijden…..

Wegens privacyredenen is de naam van de patiënt gefingeerd