Waarom een nieuwe opleiding voor operatieassistenten en anesthesiemedewerkers?

Volgens het Capaciteitsorgaan moeten de komende jaren 1.068 operatieassistenten worden opgeleid om eind 2024 geen tekorten meer te hebben. De gemiddelde instroom van de afgelopen drie jaar lag tussen de 200 en 300. Bij lange na niet voldoende om in de buurt te komen van het streefgetal. Laat staan een kweekvijver voor de toekomstige extra te verwachten personele vraag.

Nu zijn er verschillende oplossingsrichtingen om naar dit probleem te kijken. Van het financieel meer waarderen, het voorkomen van ongewenste uitstoom tot aan het verhogen van de status van operatieassistenten bijvoorbeeld door middel van BIG-registratie. Initiatieven die zeker gaan helpen, maar er niet voor gaan zorgen dat de tekorten in 2024 zijn weggewerkt. Het meer effectiever en efficiënter opleiden van operatieassistenten blijft de belangrijkste manier om de tekorten weg te werken.

Er zijn in Nederland meerdere onderwijsinstellingen die de opleiding tot operatieassistent verzorgen. Grofweg zijn deze onder te verdelen in drie vormen: het in-service onderwijs (3 jaar), de HBO-V TS/GT (4 tot 5 jaar) en de BHM (bachelor medische hulpverlener). Het merendeel van deze opleidingen richt zich vooral op de instroom van studenten uit het middelbaaronderwijs. Wanneer er zij-instromers toegelaten worden volgen zij hetzelfde onderwijs als alle andere studenten (veelal los van vrijstellingen en eerder verworven competenties). Om de tekorten structureel te lijf te gaan zullen we alle registers moeten opentrekken. We zullen met elkaar vooral ook moeten kijken hoe we zij-instromers gaan opleiden tot het prachtige vak van operatieassistent.

De NVLO heeft ASCIE (adviesbureau voor Opleiden, Leren en Ontwikkelen) en Hogeschool NCOI gevraagd om samen met het werkveld een nieuwe opleiding voor operatieassistenten en anesthesiemedewerkers te ontwikkelen. Het raamwerk voor deze nieuwe opleiding is inmiddels vormgegeven en is in meerdere opzichten vernieuwend ten opzichte van het bestaande opleidingsaanbod.

Instroom
De nieuwe opleiding is vooral ook gericht op zij-instromers, maar het curriculum biedt daarnaast ook de mogelijkheid om alle beschikbare relevante doelgroepen op de interne en externe arbeidsmarkt toe te laten. Waarbij instap- en EVC-toetsing (en vrijstelling) een onderdeel van het instroomproces zijn.

Doorstroom
Het curriculum biedt verpleegkundigen de mogelijkheid om zich binnen 18 maanden te specialiseren tot verpleegkundige operatieassistent of anesthesiemedewerker. Een reductie van de huidige opleidingstijd met 50% voor verpleegkundigen.

Uitstroom
Het curriculum leidt op tot twee erkende diploma’s te weten HBO-Verpleegkundige en operatieassistent/anesthesiemedewerker (CZO). Hierdoor komt er versneld personele capaciteit binnen de ziekenhuisorganisatie beschikbaar dat tevens actief kan rouleren binnen de Complexe Zorg (CZO-model). Met het behalen van twee erkende diploma’s verminderen we de uitstroom uit de zorg aangezien kandidaten kennis maken met twee verschillende aspecten binnen de zorg waardoor ze beter kunnen kiezen wat bij hun past. Daarnaast spelen we met deze afwisseling en dubbele diplomering in op de behoefte van medewerkers om afwisseling in het werk te hebben.

Studierendement
Het curriculum rendement wordt ingeschat op 85% (ervaringscijfers NCOI) waardoor de uitval aanzienlijk wordt gereduceerd (thans 30%-40%).

Behoud van talent
Het curriculum kan in 3 varianten worden uitgevoerd: In-company (eigen hogeschool in huis), in regionaal verband (regionale hogeschool) of middels open inschrijving (landelijke hogeschool). Op deze wijze kan er een zo passend mogelijk opleidingsaanbod worden geboden. Op meerdere momenten per jaar en met maatwerktrajecten afgestemd op de opleidingsmogelijkheden van kandidaten. Dit draagt bij aan het behoud van talenten, het behoud van zittend personeel en het behoud van opleidingskandidaten.

Flexibel startmoment
Bij de eerste twee varianten kan er gestart worden wanneer men wil en zo vaak als men wil op elk gewenst moment in het jaar mits er voldoende (12-16) deelnemers zijn. Bij de open inschrijvingen (landelijk) worden vier instroommomenten per jaar aangeboden (al dan niet verspreid over meerdere locaties in Nederland), afhankelijk van het deelnemersaanbod.

Samen met het werkveld
Het hierboven omschreven curriculum is een zogeheten raamwerk curriculum. Voor het vormgeven van het definitieve curriculum hebben wij het werkveld heel hard nodig. In een kort tijdsbestek van twee maal drie dagen (gepland in de tweede helft van november) willen wij samen met opleiders, praktijkbegeleiders en operatieassistenten/-anesthesie-medewerkers het nieuwe curriculum maken. Naast het ontwikkelen van het nieuwe curriculum, gaan we parallel aan deze HBOV-OZT (Operatieassistenten) en HBOV-AZT (Anesthesiemedewerkers) ook een praktijk- en werkbegeleidersopleiding vormgeven om zo tevens ook de praktijk- en werkbegeleiding op de werkvloer maximaal te ondersteunen.
Namens de NVLO doen we de oproep aan de ziekenhuizen om met ons mee te ontwerpen. Wilt u in een kort tijdbestek uw eigen ziekenhuisorganisatie de combinatie van HBOV en OK-opleidingen (OZT en AZT) vormgeven?

Wilt u meer informatie, laat ons dit weten en laat uw gegevens achter op https://okmanagement.nl/okc2025 (vanaf 1 oktober).

Er zijn voor de “koploper-ziekenhuizen’' die willen meewerken aan het curriculumontwerp op voorhand geen verplichtingen. Wel krijgen ze voorrang bij het plaatsen deelnemers zodra de nieuwe opleiding van start gaat.

Lees hier de brief die namens de NVLO naar alle ziekenhuisbestuurders is gestuurd.


Namens de NVLO, de programma organisatie:
J.H.M. (Jan) Hendriks, Programmadirecteur CZ2025
H.J. (Rik) Van Dommele, programmamanager CZ2025; hj.vandommele@ascie.nl