Cardiale chirurgie en Alzheimer-achtige hersenveranderingen
Nieuwe onderzoeksresultaten tonen aan dat openhartchirurgie tijdelijke tot langdurige veranderingen in de hersenbiologie kan veroorzaken die lijken op patronen bij de ziekte van Alzheimer.
Tijdens het jaarlijkse congres van de International Anesthesia Research Society (IARS 2025) presenteerden onderzoekers van Stanford en Harvard voorlopige data uit de CARDIAC-PND-studie (Cognitive Assessment and Resilience in the Aging Brain After Cardiac Surgery–Perioperative Neurodegeneration)
Wat het onderzoek laat zien
Bij de eerste 40 patiënten die een openhartoperatie ondergingen met gebruik van de hart-longmachine, werden zowel bloedonderzoek als EEG-metingen uitgevoerd om de hersenfunctie te volgen.
- Alzheimer-gerelateerde biomarkers in het bloed, waaronder p-tau181 en p-tau217, stegen drie- tot zesvoudig na cardiopulmonale bypass en bleven verhoogd tot aan ontslag.
- Neurofilament light chain (NfL), een marker voor zenuwschade, nam gedurende de postoperatieve periode toe tot wel vijf keer het uitgangsniveau.
- Patiënten met een lage Abeta42/Abeta40-ratio (duidend op amyloïde-afzetting) hadden vaker hogere tau-waarden en meer geheugenverlies drie maanden na de operatie.
EEG-resultaten
Tijdens de operatie werd een frontal EEG geregistreerd. Na cardiopulmonale bypass daalden zowel de alpha- (8–12 Hz) als delta-activiteit (0,1–4 Hz) significant — patronen die ook gezien worden bij cognitieve achteruitgang. Hogere tau-waarden hingen samen met minder delta-activiteit, wat kan wijzen op verminderde hersenconnectiviteit of hersenmassa.
Mogelijke betekenis voor de kliniek
Volgens onderzoeksleider dr. Igor Feinstein (Stanford University) laten de resultaten zien dat “ongeveer de helft van de patiënten die voor cardiale chirurgie komen, al biomarkerprofielen vertonen die wijzen op hersenkwetsbaarheid.” De fysiologische stress van de operatie kan deze kwetsbaarheid versterken en in sommige gevallen leiden tot langdurige cognitieve achteruitgang.
Toekomst: voorspellen en voorkomen
De onderzoekers hopen dat een combinatie van bloedtesten en perioperatief EEG in de toekomst kan helpen bij:- het identificeren van risicopatiënten vóór de operatie,
- het voorspellen van cognitieve uitkomsten,
- en het ontwikkelen van gerichte interventies zoals hersen-“prehabilitatie”, slaap- en voedingsoptimalisatie of beschermende medicatie.
“Als we met relatief eenvoudige, niet-invasieve metingen zoals EEG kunnen bepalen wie risico loopt op cognitieve achteruitgang, kunnen we onze zorg vooraf beter afstemmen,” aldus dr. Feinstein.
Praktische relevantie voor de OK
Voor OK-personeel onderstreept dit onderzoek het belang van:- nauwkeurige bewaking van hersenactiviteit (EEG, BIS) tijdens lange bypassprocedures,
- aandacht voor cognitieve follow-up bij oudere hartpatiënten,
- en multidisciplinaire samenwerking tussen anesthesie, chirurgie en neurologie om postoperatieve hersenfunctie te beschermen.
Gebruik jij de OK Visie app al?
Ja? Daar zijn we blij mee! Nog niet?
Download hem hier voor
Android en
iOS