Eerherstel voor morfine via ruggenprik bij buikoperaties

Morfine via een ruggenprik moet een comeback maken als pijnstilling bij een buikoperatie. Patiënten hebben daarmee minder pijn en minder aanvullende pijnstilling nodig. Dat concludeert anesthesioloog-intensivist Mark Koning in zijn proefschrift dat hij op 3 november verdedigde.

Pijnstilling met morfine via een ruggenprik raakte in de jaren 90 en 2000 uit de gratie. Nu is de tijd rijp voor deze vorm van pijnstilling om een comeback te maken, stelt anesthesioloog-intensivist Mark Koning. Dit omdat buikoperaties nu hoofdzakelijk laparoscopien zijn en de hevige pijn hierna rond de 24 uur duurt. Dat is precies de werkingsduur van morfine via een ruggenprik.

Koning vergeleek morfine via een ruggenprik met morfine via het infuus bij scopien van de darm, robot-geassisteerde prostaatoperaties en bij operaties aan een gebroken heup. Zijn conclusies: morfine middels een ruggenprik leidde tot lagere pijnscores en minder gebruik van andere pijnstilling na de operatie. Patiënten die morfine via het infuus kregen, rapporteerden hogere pijnscores dan patiënten die morfine via een ruggenprik kregen, met name tijdens het bewegen om uit bed te gaan na de operatie. Bij darmoperaties leek morfine via een ruggenprik te leiden tot sneller herstel en bij heupoperaties bij ouderen zag Koning minder verwardheid, maar die conclusies moeten in vervolgonderzoek worden bevestigd.

De meeste patiënten zijn tevreden over morfine via de ruggenprik. ‘De prik zelf is snel gezet, binnen een paar minuten. Veel patiënten vinden een infuus prikken pijnlijker dan een ruggenprik’, aldus Koning. Het pijnstillende effect van morfine via een ruggenprik houdt ongeveer 24 uur aan, waardoor na de operatie minder aanvullende pijnmedicatie zoals morfinepillen nodig is. ‘Minder morfine betekent minder bijwerkingen als verwardheid en obstipatie’, legt Koning uit.

In verschillende ziekenhuizen in Nederland wordt morfine via een ruggenprik weer routinematig gebruikt bij buikoperaties. Een goede zaak, vindt Koning. ‘Morfine via een ruggenprik zit meteen op de plek waar het moet zijn, waardoor een lagere dosis nodig is voor hetzelfde effect.’ Dat is ook zijn antwoord aan collega’s die vragen stellen over de toepassing, vanwege angst voor bijwerkingen door een hoge dosis. ‘Tegenwoordig zijn veel buikoperaties kijkoperaties. Dat geeft minder en minder lang pijn, waardoor een lage dosis van morfine via een ruggenprik wél een passende manier van pijnstilling is.’

Morfine via de ruggenprik heeft ook bijwerkingen, waarvan jeuk het meeste voorkomt. Koning: ‘Dit is vaak mild, goed te behandelen en voor een deel zelfs te voorkomen. Als de jeuk toch optreedt, is dit vrijwel alleen op de eerste dag.’ Andere bijwerkingen zijn een tijdelijk minder goed werkende blaas en een verminderde ademhaling. Maar deze laatste bijwerking treedt vrijwel niet op bij de gebruikelijke doseringen via de ruggenprik, stelt Koning in zijn proefschrift.

Het proefschrift "The Clinical Effects of Intrathecal Morphine in Contemporary Surgery" kun je hier lezen. 

Mark Koning voerde zijn promotie-onderzoek uit in de regio Rotterdam-Rijnmond. Inmiddels hij werkzaam als anesthesioloog-intensivist in het ziekenhuis Rijnstate in Arnhem.

afbeelding: Shutterstock