Fors meer long-transplantaties door innovatieve zorg en techniek

Het Erasmus MC heeft het afgelopen anderhalf jaar 49 longtransplantaties uitgevoerd. Bij vijftien van deze transplantaties ondergingen de longen eerst enkele uren een Ex-Vivo Long Perfusie (EVLP) procedure. Deze procedure, plus een innovatie in de zorg voor de ontvangers van donorlongen, heeft ervoor gezorgd dat het aantal longtransplantaties in het Erasmus MC flink kon toenemen. In dit apparaat, een soort pomp, worden gedoneerde longen enige tijd beademd en gespoeld met een speciale vloeistof. Schade, bijvoorbeeld veroorzaakt door het verblijf van de donor op een intensive care, wordt daarbij zoveel mogelijk gerepareerd. Vaak zit er bijvoorbeeld vocht in de longen als gevolg van oedeem.

“Tijdens het sterfproces van de donor worden hormonen aangemaakt die ervoor zorgen dat de longen kunnen vollopen met vocht”, schetsen longarts dr. Rogier Hoek en cardiothoracaal chirurg Edris Mahtab.

Medicatie

Tijdens de EVLP-procedure kan medicatie worden toegevoegd. “Dan moet je denken aan antibiotica en ontstekingsremmers. Nieuw is dat we nu ook stolseloplossers toedienen en medicatie die afstotingsreacties kunnen beperken”, vertellen Mahtab en Hoek. “We hebben op die manier longen met een longontsteking behandeld. En longen met een ernstige embolie, dat is een bloedprop in een bloedvat in de long. Normaal gesproken waren deze longen beslist afgekeurd voor transplantatie.”

Behandeling met de EVLP-machine is niet het enige dat de doorstroming in het aantal longtransplantaties vooruit hielp. “We zijn in 2018 ook begonnen met actief donormanagement. Dat donormanagement gaat van start zodra vaststaat dat de patiënt zal komen te overlijden. Hierbij wordt onder meer extra aandacht besteed aan de beademing en vochtbalans, zodat de longen niet onnodig beschadigd raken.”

Teamwork

Daarbij wordt de zorg voor de ontvanger van de donorlongen geïnnoveerd. “Door intensieve en vernieuwende zorg voorafgaand aan de transplantatie, op zowel de longafdeling als de intensive care, kunnen meer mensen in goede conditie worden gehouden tot aan hun transplantatie. Dit is echt het resultaat van teamwork tussen longartsen, cardiothoracaal chirurgen, intensivisten, verpleging, fysiotherapeuten, diëtisten en andere disciplines”, legt Mahtab uit.

Zo worden patiënten bij wie de longfunctie onder het minimum dreigt te zakken, aangesloten op een ECMO-machine. Dat is een apparaat die buiten het lichaam zuurstof toevoegt aan het bloed en op die manier de functie van de longen overneemt. “Op deze manier kunnen we mensen wakker laten worden en in voldoende conditie brengen om de operatie te doorstaan. Vroeger moesten ze van de wachtlijst worden gehaald.”

Uitbreiding

Met de 33 transplantaties in 2019 en 16 tot nu toe in 2020, wordt het resultaat van 2018 geconsolideerd, constateren Hoek en Mahtab. In dat jaar werd het aantal longtransplantaties verdubbeld ten opzichte van 2017. Die winst werd bereikt door de komst van de EVLP-machine, maar ook doordat de afdeling Longziekten de jaren ervoor had geïnvesteerd een forse uitbreiding van het medisch team.“De resultaten die de afdeling boekt, zijn goed”, weten Mahtab en Hoek bovendien. Hoek: “Zestig procent van de patiënten is tien jaar na de longtransplantatie nog in leven. Dat ligt fors boven het internationaal gemiddelde van veertig procent.” De meeste patiënten ervaren bovendien een betere kwaliteit van leven dan voor de longtransplantatie, blijkt uit onderzoek.

Wachtlijst

De uitbreiding van het medisch team, de nauwe samenwerking tussen alle betrokken disciplines en de verbeterde EVLP-procedure hebben niet geleid tot de zo vurig gewenste verdamping van de wachtlijst. “We moeten werken met donorlongen die minder goed zijn dan voorheen omdat donoren gemiddeld ouder worden. Ontvangers zijn bovendien zieker”, weet Hoek.

Desondanks zijn de uitkomsten na de transplantatie gelijk gebleven en is de sterfte op de wachtlijst sterk afgenomen van twintig naar vijf procent. “Wij hebben goede hoop dat de nieuwe donorwet fors meer potentiële donoren gaat opleveren.”

Volgens die nieuwe wet is iedereen automatisch donor tenzij hij of zij registreert dat niet te willen. In België wordt hetzelfde systeem gehanteerd en daar zijn twee keer zoveel donoren geregistreerd dan in Nederland.

Tekst en foto: Erasmus MC