Super-microchirurgie met robot-ondersteuning

Supermicrochirurgische operaties met robot-ondersteuning zijn mogelijk. Een pilotstudie in het Maastricht UMC+ heeft dat aangetoond in de eerste klinische studie naar supermicrochirurgie met robot-ondersteuning ter wereld. Daarmee is weer een stap gezet in de verdere ontwikkeling van operatierobots. Operatierobots worden in steeds meer ziekenhuizen gebruikt. Een robot waarmee microchirurgie mogelijk is, bestond tot voor kort niet. In nauwe samenwerking tussen plastisch chirurgen van het Maastricht UMC+ en technici van TU Eindhoven en van spin-off bedrijf Microsure is de eerste robot voor microchirurgie ter wereld ontwikkeld. Deze robot, ‘MUSA’ gedoopt, kan bijvoorbeeld minimale trillingen van de hand van de chirurg wegfilteren.

Supermicrochirurgie betreft operaties aan de allerkleinste vaten (met een diameter van 0,3-0,8 mm). Bij deze extreem nauwkeurige ingrepen lopen we tegen de grenzen aan van de menselijke mogelijkheden. Minimale trillingen van de hand maken dat dit soort ingrepen slechts voor weinig chirurgen zijn weggelegd. Een voorbeeld van zo’n behandeling is de ingreep om lymfoedeem in de armen te verminderen.

Lymfoedeem komt vaak voor na de behandeling van borstkanker als de lymfeklieren in de oksel worden verwijderd of bestraald. Vrouwen met lymfoedeem na behandeling van borstkanker dragen om die reden vaak levenslang armkousen. In sommige gevallen kan lymfoedeem worden behandeld met een zogenoemde LVA-operatie (lymfo-veneuze anastomose). Bij deze operatie worden lymfevaatjes gekoppeld aan zeer kleine bloedvaatjes om zo het overtollige lymfevocht af te voeren. Het gaat dan om vaatjes met een diameter van 0,3 tot 0,8 millimeter. Het Maastricht UMC+ is een van de drie Nederlandse expertisecentra op het gebied van de microchirurgische behandeling van lymfoedeem.

Maastrichtse artsen en wetenschappers onderzochten de haalbaarheid en veiligheid van LVA-operaties met ondersteuning van MUSA. Criteria waren de kwaliteit en duur van de operatie, en het resultaat voor patiënten na één en drie maanden. De studie bevestigt dat het veilig en mogelijk is om bij de behandeling van lymfoedeem met behulp van de MUSA-robot lymfevaten van 0,3 tot 0,8 mm diameter aan te sluiten op bloedvaatjes. Grote vervolgstudies in meerdere centra zijn nodig om de verschillen tussen operaties met- en zonder robot-ondersteuning nader te onderzoeken.

De pilotstudie die nu in Maastricht is gedaan, is een stap in de verdere ontwikkeling van operatierobots, met name voor (super)microchirurgische ingrepen. Voor patiënten met bijvoorbeeld lymfoedeem is dit goed nieuws. Op termijn kunnen er meer patiënten operatief behandeld worden en zullen ze niet langer levenslang afhankelijk zijn van medische hulpmiddelen zoals armkousen.