Toename van agressie in de zorg: maatregelen ter bescherming van zorgpersoneel

De veiligheid in de zorg staat onder grote druk. Zorgmedewerkers worden in toenemende mate geconfronteerd met agressie. Dit blijkt uit een recente peiling van NU'91, de beroepsorganisatie en vakbond voor zorgprofessionals. Uit de enquête onder ruim 1.200 zorgmedewerkers blijkt dat verbale en fysieke agressie aan de orde van de dag zijn. Zorginstellingen in Gelderland nemen maatregelen om hun personeel beter te beschermen.

Toenemende agressie in de zorg

Agressie in de zorg komt in verschillende vormen voor. Een greep uit de meldingen van zorgprofessionals: doodsbedreigingen, fysieke intimidatie, geschreeuw en psychische ondermijning. De cijfers zijn verontrustend: 90 procent van de ondervraagde zorgverleners kreeg in 2024 te maken met verbale agressie zoals schelden en schreeuwen. Daarnaast werd 33 procent fysiek aangevallen, 22 procent vastgepakt of geduwd en 23 procent geschopt.

Pilot met bodycams in ziekenhuis Rijnstate

Het Arnhemse ziekenhuis Rijnstate ziet een duidelijke stijging in het aantal meldingen van agressie. In 2022 werden 326 incidenten gerapporteerd, in 2024 waren dat er al 430. De coronaperiode heeft de agressie doen toenemen, en sindsdien is de situatie alleen maar verslechterd, aldus een woordvoerder van het ziekenhuis.

Om agressie te verminderen startte Rijnstate in 2024 een pilot waarbij beveiligers bodycams dragen. De zichtbaarheid van deze camera's heeft een preventieve werking. “Wanneer een patiënt zich agressief opstelt, kan de mededeling dat de camera wordt ingeschakeld vaak al helpen om het gedrag te beteugelen”, aldus de woordvoerder.

Persoonlijke ervaringen uit de praktijk

Verpleegkundige Ivana, werkzaam bij Rijnstate, ervaart dagelijks agressie. Hoewel ze zelf geen fysieke agressie heeft meegemaakt, wordt ze regelmatig geconfronteerd met manipulatief gedrag en dreigementen. “We zijn constant bezig met de-escaleren, maar dat lukt niet altijd,” vertelt ze. Ze herinnert zich een situatie waarin een patiënt haar in een rolstoel achterna zat omdat hij per direct pijnstilling wilde. “Toen was ik op mijn hoede.”

Ondanks deze uitdagingen blijft Ivana gemotiveerd voor haar werk. Ze merkt echter dat de zorgpopulatie verandert, met meer patiënten die kampen met verslavingen of psychiatrische problemen. “Veel agressie komt voort uit onmacht, mensen zitten vaak op de verkeerde plek.”

Extra bescherming in de thuiszorg

In de thuiszorg is de situatie vaak nog kwetsbaarder, omdat zorgprofessionals alleen op pad gaan. Volgens NU'91 worden thuiszorgmedewerkers regelmatig bedreigd en geïntimideerd. In het onlangs gesloten cao-akkoord voor Verpleeg-, Verzorgingshuizen, Thuiszorg en Jeugdgezondheidszorg (VVT) is daarom vastgelegd dat zorgverleners niet langer verplicht zijn hun achternaam op badges te tonen. Dit voorkomt situaties waarin cliënten dreigen met: “Ik weet je naam, dus ik kan je familie vinden.”

Angelino Martens, directeur van thuiszorgdienst Dovida in Apeldoorn, onderstreept het belang van het afschermen van privégegevens. Bij Dovida krijgen zorgverleners geen smartphones, en al het contact met cliënten verloopt via het kantoor. “Op die manier beschermen we onze medewerkers tegen grensoverschrijdend gedrag.”

Een recent incident onderstreept het belang van deze maatregel: een cliënt met dementie belde elk uur naar het algemene nummer van de thuiszorgdienst. “Als hij de directe contactgegevens van een medewerker had gehad, zou hij die persoon dag en nacht lastigvallen,” aldus Martens.

Afbakening tussen werk en privé

Zorgmedewerkers wordt ook geadviseerd hun privéleven zoveel mogelijk af te schermen, zowel offline als online. Cliënten bouwen vaak een vertrouwensband op met hun zorgverleners en stellen persoonlijke vragen, zoals over hun woonplaats of hobby’s. Dit kan ertoe leiden dat ze buiten werktijd worden benaderd, bijvoorbeeld met het verzoek om op zondag langs te komen omdat een mantelzorger is uitgevallen.

Rijnstate neemt alvast maatregelen en wacht niet op cao-afspraken. Vanaf het voorjaar van 2025 wordt de achternaam van ziekenhuispersoneel niet meer vermeld op hun personeelsbadge.

Conclusie

De toename van agressie in de zorg is een ernstige zorg voor zorgverleners en instellingen. Verschillende maatregelen worden genomen om hun veiligheid te waarborgen, van het gebruik van bodycams tot het afschermen van persoonlijke gegevens. Ondanks de uitdagingen blijven veel zorgprofessionals, zoals Ivana, met toewijding hun werk doen. Het is nu aan werkgevers en beleidsmakers om ervoor te zorgen dat zij hun werk in een veilige omgeving kunnen blijven uitvoeren.