Wat is jouw Mangomoment?

Krijg jij wel eens spontaan een compliment van een patiënt wanneer je ogenschijnlijk gewoon met je werk bezig bent en niet bewust iets "extra's" voor de patiënt doet? Dan heb je onbewust een Mangomoment meegemaakt.

Mangomoment. Klinkt als een momentje voor jezelf met een lekker stukje mango. Dacht ik ook toen ik er voor het eerst iets over las. Maar ik kon het niet plaatsen in relatie tot patiëntenzorg. Mijn interesse was gewekt. Wat is een Mangomoment?

"Een zorgverlener die met een klein gebaar of onverwachte attentie
een moment van grote waarde creëert voor een patiënt"
… dat is een Mangomoment

Mangomomenten zijn dus de kleine, onverwachte, verrassende, soms bijna niet waarneembare acties of gebaren tijdens de dagelijkse zorgverlening tussen patiënten, familieleden en/of zorgverleners. Ze vinden plaats tijdens normale zorgactiviteiten, zijn niet ziekte specifiek en vergen geen of weinig tijd, middelen of energie.

Waar komt het begrip Mangomoment vandaan?
Twee maanden na het ontwaken uit coma op de dienst intensieve zorgen, vertelde Viviane hoe moeilijk het geweest was om continu in bed te liggen, de alarmgeluiden van de toestellen te aanhoren, hoe het grijze plafond eruitzag, hoe ze stemmen hoorde van overleden familieleden die ze soms naast haar bed zag staan, en … hoe ze er zelfs aan dacht om "een spuitje" te vragen, … maar ook hoe ze nu terug stilaan kon genieten van de kleine dingen zoals eten of even uit het raam kijken.

Viviane deelde deze ervaringen in 2015 met Annemie Struyf, journaliste bij de VRT, en dit werd een pakkend onderdeel van de Via Annemie reportage over het leven op de intensive care in UZ Leuven (Via Annemie, 2015). Annemie was duidelijk geraakt door het verhaal van Viviane en er viel een stilte … toen vroeg Annemie: "Is er niets waarmee ik je plezier kan doen?", Viviane dacht na en antwoordde: "Een mango, dat zou ik nog eens willen proeven". Op het einde van haar observatieperiode op de intensive care ging Annemie nogmaals langs bij Viviane en bracht haar als cadeau een mango. Nu was het Viviane die geraakt was door het kleine gebaar van Annemie en zei, met de tranen in de ogen, "Dit ga ik nooit vergeten!".

Hoe was het mogelijk dat niemand van de zorgverleners te weten was gekomen dat een mango Viviane zo blij zou maken? En hoe is het mogelijk dat een kleine attentie als een mango een patiënt zulke positieve ervaring kan geven? Met deze vragen werd het idee geboren om dit verder te onderzoeken en werd campagne "Op zoek naar Mangomomenten" in België opgestart.

Een ander voorbeeld:

Een oncologische patiënt die kort achter elkaar voor de tweede keer geopereerd wordt vertelt:
'Mijn Mangomoment was het moment dat ik in de operatiekamer lag vlak voor de ingreep. Eigenlijk weet je al een beetje wat er gaat gebeuren maar de zenuwen gieren door je lijf. Je bent angstig, er gebeurt zoveel in de operatiekamer en je wil het allemaal wel in het oog houden en volgen maar het lukt niet.

Mijn arts kwam binnen vlak voor ik in slaap werd gebracht. Ze kwam naast me staan, ze zei haar naam en noemde mijn naam. Dan keek ze in alle rust naar de voorbereidingen in de ok en bleef ter hoogte van mijn schouder langs me staan. Dat gaf zoveel rust voor mij. Ik kon het allemaal loslaten. Er werd voor mij gezorgd, op alle vlakken'.

Mangomomenten op de OK
Je hebt ze waarschijnlijk zelf ook meerdere keren meegemaakt. Je leert het niet op school, het moet uit jezelf komen. Het raakt je intrinsieke betrokkenheid bij de patiënt. Ik heb het zelf laatst ook gehad. In de dienst van vorige week trof ik een patiënt die ik verschillende keren heb gesedeerd. Nu kwam hij voor de 5e keer voor een darmresectie. Hij was zichtbaar opgelucht toen hij mij zag. "He Martijn, wat fijn dat je er vandaag ook bent, een bekend gezicht doet altijd goed." Puur toeval, het heeft zo moeten zijn. Bij de inleiding legde ik continu mijn hand op zijn schouder en zei dat het allemaal goed zou komen en dat we goed voor hem gingen zorgen. Ik doe dit vaker, maar zijn reactie hierop maakte het een Mangomoment. Vlak voordat hij onder anesthesie ging zei hij: 'Martijn, jij hebt een gave om mensen te laten ontspannen en erg op hun gemak te stellen.' Ik voelde me daarna een soort van ongemakkelijk, maar tegelijkertijd blij dat deze patiënt ontspannen onder anesthesie ging.

Vast onderdeel beroepshouding
Het klinkt allemaal vrij logisch en voor sommige collega's is het zelfs normaal om iets extra's voor de patiënt te doen. Andere zullen het niet vinden passen op een OK en het wellicht een softe benadering vinden. Er zit echter ook een andere kant aan Mangomomenten. Het vergroot ook het werkplezier van de medewerkers zelf. Met iets extra's doen voor de patiënt doe je dus ook iets extra's voor jezelf.

Wat levert het op?
Uit een eerdere literatuurstudie bleek dat de impact van positieve ervaringen groot is. Dr. Barbara Fredrickson, professor psychologie aan de Universiteit van North Carolina, zegt dat mensen behoefte hebben aan dagelijkse essentiële bouwstenen, niet enkel uit voeding, maar ook vanuit een lach, een kleine positieve emotie en dit met iemand waarmee "het klikt", of zoals Annemie Struyf het zei "met positieve chemie". Deze "micromoments of positive resonance", zoals Fredrickson dit beschrijft, zorgen voor een positieve band tussen mensen, zorgen voor verbondenheid en cohesie en stimuleren de gezondheid. Andere onderzoekers geven aan dat men deze "micromoments of positive resonance" actief moet opzoeken en ook gebruiken in de samenwerking tussen zorgverleners.

Daarnaast levert het een hoge patiënttevredenheid op, ook al krijg je daar op de OK niet altijd direct terugkoppeling over van de patiënt. Maar als mensen terugkijken op hun behandeling zal dit zeker gewaardeerd worden. Daarnaast kun je als afdeling hiermee een voorbeeld zijn voor andere afdelingen in het ziekenhuis. Het benoemen van "iets extra's doen voor de patient" door het een Mangomoment te noemen, geeft het een ludiek tintje wat mooie PR kan opleveren voor het ziekenhuis.

Omarm de beweging
In België wordt op de Universiteit van Leuven onderzoek gedaan naar Mangomomenten, wat aangeeft dat het een serieuze beweging is die echt meerwaarde heeft voor de gezondheidszorg. Wil je er meer over weten kijk dan op de site van Mangomomenten of de Universiteit van Leuven.

OK Visie is in ieder geval erg enthousiast en wij hopen dat jij ook de meerwaarde inziet van deze ontwikkeling.

Hierbij willen we dan ook een oproep doen om jullie positieve ervaringen op de OK te delen. Wat is jouw Mangomoment? Deel het met ons en wij delen jouw Mangomoment op onze Facebookpagina.